Spłaciłem kredyt we frankach. Czy mogę odzyskać nadpłacone raty?

Temat kredytów we frankach nie schodzi z ust od wielu lat. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, dlaczego to tak gorący temat. Co zrobiły banki, że kredyty frankowe mają tak fatalny PR? Dlaczego z ich powodu tyle osób stało się zakładnikami własnych kredytów?

Umowy niekorzystne dla kredytobiorców

Umowy banków z frankowiczami narażają tych drugich na ryzyko kursowe. Prześledźmy to na przykładzie umowy z bankiem Millenium:

Umowa nie precyzuje, w jaki sposób ustalany jest kurs franka. Co więcej, przewiduje różne kursy – kupna i sprzedaży, a także kurs gotówkowy i bezgotówkowy. Raty przeliczane są wg kursu tabeli z danego dnia, a ta może ulec zmianie właśnie w tym dniu… Można się w tym pogubić, prawda?

Co więcej, cały ciężar zmiany kursy franka w zawartych umowach banki przerzuciły na frankowiczów. Te wszystkie niezgodne z prawem zapisy nazywamy klauzulami abuzywnymi. I to one są podstawą do unieważnienia umowy kredytowej na drodze sądowej.

Konsekwencje płacą wszyscy

Mimo zaleceń KNF, w postaci tzw. Rekomendacji S, odnoszących się do kredytów hipotecznych, zdarzały się takie banki, które udzielały kredytów frankowych osobom niemającym nawet zdolności kredytowej…

Dziś to właśnie dla nich spłacanie rat jest istnym koszmarem, kiedy kurs franka poszybował w górę. KNF utworzył listę tzw. dobrych praktyk, które miały ograniczyć liczbę kredytobiorców, aby nie narażać ich na taką właśnie sytuację – że zaciągną kredyt, ale nie będę mogli go spłacić. Mimo to banki robiły swoje. W wyścigu o portfele klienta nie liczyły się żadne konsekwencje.

Teraz muszą się z nimi zmierzyć zarówno kredytobiorcy, jak i same banki.

Ci pierwsi płacą nie tylko wyższe raty, ale i ich dług wobec banku rośnie. W efekcie przekracza on znacznie wartość początkową kredytu, a także zakupionego mieszkania. Frankowicze stali się niewolnikami swoich kredytów. Nawet jeśli zechcą sprzedać swoje lokum, nie uwolnią się od swoich zobowiązań wobec banków, dopóki nie wejdą na drogę sądową i nie odzyskają pieniędzy z tytułu nadpłaconych rat.

W prawie znane są pojęcia takie jak sankcja kredytu darmowego (chociaż odnosi się ona tylko do kredytów konsumenckich) czy przedawnienie roszczeń banków (po 3 latach). Dlatego kredytobiorcy muszą być świadomi, że jeśli chodzi o prawo, znajdują się w znacznie lepszej pozycji niż banki. Ponadto po ich stronie stoją liczne polskie i europejskie instytucje: SN, RPO, TSUE itd.

Wygrane sprawy frankowiczów to nie tylko wielka ulga, a nawet pełnia szczęścia dla nich samych, ale i przestroga dla innych. Przy okazji takie korzystne dla kredytobiorców wyroki staną się straszakiem, który sprawi, że banki przestaną stosować niedozwolone zapisy w umowach, narażając pozostałych kredytobiorców na ryzyko.

Źródło zdjęcia: unsplash.com

To przede wszystkim przedstawiciele pokolenia X, gdy wreszcie mogli pozwolić sobie na zakup własnego M, w latach 2006-2009 szczególnie chętnie decydowali się na kredyt we frankach. Dlaczego? Wówczas przemawiał za tym szereg argumentów:

1.    Korzystne oprocentowanie

Mieliśmy do czynienia ze znaczącą różnicą w oprocentowaniu kredytu w walucie polskiej (WIBOR) i szwajcarskiej (LIBOR). Oczywiście w tym duecie wygrywał wskaźnik LIBOR.

2.    Niższa rata kredytu

To właśnie za jego sprawą wysokość raty była znacznie niższa niż w przypadku kredytu złotówkowego. Przykładowo w 2005 roku oprocentowanie kredytu hipotecznego w złotówkach w wysokości 300 000 zł na 30 lat wynosiło 5,8%, we frankach ledwie 1,74%. To oznaczało 2 200 zł miesięcznej raty lub – gdy zdecydowano się na CHF – jedyne 1 400 zł.

3.    Większa zdolność kredytowa

Z kolei niższe raty pociągały za sobą większą zdolność kredytową kredytobiorcy. Ten mógł kupić znacznie większe mieszkanie dzięki CHF, niż gdyby zdecydował się na kredyt w PLN. Co więcej, nierzadko nie miał on w ogóle zdolności, by zaciągnąć kredyt złotówkowy, co innego ten we frankach.

Czarno na białym widać, że ryzyko walutowe zostało w pełni zignorowane przy tak atrakcyjnych cechach kredytu frankowego. Frankowicze liczyli na znaczne oszczędności, myśleli, że robią interes życia. Nie mieli jednak świadomości, jak to się może skończyć, gdyż zabrakło edukacji finansowej.

Banki i inne instytucje finansowe, a także badawcze nie przewidywały, że raty kredytu we frankach mogą się kiedykolwiek zrównać z tymi w złotówkach. Czarowali kredytobiorców, że co najwyżej nastąpi 10% odchylenie kursu franka. Nikt nie spodziewał się, że urośnie on dwukrotnie od 2008 roku, i to w tak krótkim czasie. A na początku 2015 roku przeskoczył nawet 5 zł.

Pozostaje jeszcze jedno pytanie:

Co z tego miały banki?

Dla niewielkich banków udzielanie kredytów frankowych było szansą na przyciągnięcie nowych klientów. Co więcej, kredytodawcy otrzymywali korzyści za sprawą spreadu walutowego (różnica między kupnem a sprzedażą waluty). W końcu to wg ich tabel kursów przeliczano wysokość franka. Ponadto wśród innych benefitów wymienia się m.in. ubezpieczenie mniejszego wkładu własnego czy wyższe marże kredytowe.

Źródło zdjęcia: unsplash.com